Physical Address
304 North Cardinal St.
Dorchester Center, MA 02124
وقتی صحبت از طلا می‌شود، اولین نکته‌ای که ذهن اکثر مردم را درگیر می‌کند، عیار آن است. اما واقعا منظور از عیار طلا چیست؟ آیا عیار بالا همیشه بهتر است؟ در این مقاله به زبان ساده اما دقیق و علمی، به تمام ابهامات رایج درباره عیار طلا پاسخ می‌دهیم و انواع عیارهای رایج را معرفی می‌کنیم. اگر می‌خواهید هوشمندانه‌تر طلا بخرید یا فقط کنجکاو هستید بدانید کدام عیار طلا بهتر است، این مقاله برای شما نوشته شده.
منظور از عیار طلا چیست؟
برای درک بهتر اینکه منظور از عیار طلا چیست، باید بدانید که عیار (Karat یا Karatage) یک مقیاس جهانی برای سنجش میزان خلوص طلا است. این مقیاس به ما نشان می‌دهد که در یک قطعه طلا، چه درصدی طلای خالص و چه درصدی فلزات دیگر وجود دارد. بر اساس استاندارد جهانی که در شورای جهانی طلا (WGC) نیز به آن اشاره شده، سیستم اندازه‌گیری عیار طلا بر مبنای عدد ۲۴ تعریف شده است.
در این سیستم، طلای ۲۴ عیار (24K) به معنای طلای کاملا خالص (با خلوص ۹۹.۹ درصد) است. این نوع طلا، خالص‌ترین شکلی است که از این فلز در بازار یافت می‌شود. هرچه عدد عیار از ۲۴ کم‌تر شود، به این معنی است که مقدار کم‌تری طلا در آن قطعه به کار رفته و بخش بیشتری از آن را فلزات دیگر (که به آن آلیاژ می‌گویند) تشکیل داده‌اند.
عیار طلا چگونه محاسبه می‌شود؟
در پاسخ به اینکه عیار طلا چگونه محاسبه می‌شود؟ باید گفت برای محاسبه عیار طلا در یک قطعه فلز، کافی است بدانیم چه مقدار طلای خالص در ترکیب وجود دارد. این مقدار معمولا به‌صورت درصد (مثل ۷۵ درصد) یا عیار ۲۴ واحدی (مثل ۱۸ عیار) بیان می‌شود.
به‌طورکلی، عیار طلا بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:
عیار = (مقدار طلای خالص ÷ وزن کل آلیاژ) × ۲۴مثلا اگر یک حلقه طلا دارای ۷۵ درصد طلای خالص باشد، عیار آن ۱۸ است.
گاهی در فرآیند ساخت یا بازیافت، از فرمول تبدیل عیار طلا استفاده می‌شود تا خلوص آن افزایش یا کاهش یابد. برای این کار معمولا از دو فرمول تبدیل عیار طلا استفاده می‌شود:
- فرمول کاهش عیار طلا: زمانی کاربرد دارد که بخواهیم طلای خالص را با فلزات دیگر ترکیب کنیم و عیار را پایین‌تر بیاوریم (مثلا تبدیل طلای ۲۴ عیار به ۱۸ عیار برای ساخت زیورآلات).
- فرمول بالا بردن عیار طلا: در شرایطی به‌کار می‌رود که بخواهیم به آلیاژ موجود، طلای خالص اضافه کنیم تا عیار آن بالاتر رود (مثلا تبدیل طلای ۱۸ عیار به ۲۱ عیار).
انواع عیار طلا
اکنون که دانستیم عیار طلا چیست، شما را با انواع آن آشنا می‌کنیم. طلا در طبیعت به‌صورت خالص یافت می‌شود، اما برای استفاده در ساخت زیورآلات یا کاربردهای صنعتی، معمولا آن را با فلزات دیگر ترکیب می‌کنند.
| عیار طلا | درصد خلوص | خلوص در واحد هزارم | ویژگی‌ها | موارد مصرف رایج |
|---|---|---|---|---|
| ۲۴ | ۹۹.۹ درصد | ۹۹۹ | زرد بسیار روشن، بسیار نرم | ذخیره‌سازی، شمش، سکه |
| ۲۲ | ۹۱.۶ درصد | ۹۱۶ | زرد روشن، کمی سخت‌تر از ۲۴ عیار | سکه (مانند سکه‌های طلا در ایران) |
| ۲۱ | ۸۷.۵ درصد | ۸۷۵ | زرد مایل به قرمز، نرم | جواهرات سنتی، بازار خاورمیانه |
| ۱۸ | ۷۵ درصد | ۷۵۰ | زرد مات، مقاوم | پرکاربردترین عیار برای زیورآلات |
| ۱۴ | ۵۸.۳ درصد | ۵۸۳ | زرد متمایل به سفید، مقاوم‌تر از ۱۸ عیار | زیورآلات با قیمت اقتصادی‌تر |
| ۱۰ | ۴۱.۷ درصد | ۴۱۷ | زرد کم رنگ، مقاومت بالا | رایج در کشورهای آمریکای شمالی |
| ۹ | ۳۷.۵ درصد | ۳۷۵ | زرد متمایل به خاکستری، بسیار مقاوم | در بریتانیا و اروپا؛ برای ارزان‌سازی |
نکته ۱: با توجه به جدول فوق، طلای ۱۸ عیار یعنی اگر هر قطعه را به ۲۴ واحد تقسیم کنیم، ۱۸ واحد آن طلا و ۶ واحد باقی‌مانده، فلزات دیگر است (یعنی ۷۵ درصد خلوص).
نکته ۲: در حالی که طلا ۲۴ عیار یا طلای ۱۸ عیار هر دو محبوب هستند، اما طلای ۲۴ عیار به‌دلیل نرمی و آسیب‌پذیری بالا، برای استفاده روزانه مناسب نیست. ضمن اینکه چیزی تحت عنوان زیورآلات ۲۴ عیار عملا وجود ندارد و اگر فروشنده‌ای چه در خرید طلا آنلاین و چه در خرید حضوری مدعی چنین چیزی شد، باید به آن شک کنید. بیشتر زیورآلات موجود در بازار ایران از نوع ۱۸ عیار هستند، چون دوام و استحکام بهتری دارند.
چرا طلا را با فلزات دیگر ترکیب می‌کنند؟
طلا در حالت خالص (۲۴ عیار) فلزی بسیار نرم و انعطاف‌پذیر است. این ویژگی برای کاربردهایی مثل ساخت شمش مناسب است، اما برای ساخت زیورآلات که باید در برابر ضربه، خراش و خم شدن مقاوم باشند، یک ضعف محسوب می‌شود.
به همین دلیل، معمولا آن را با فلزات دیگری ترکیب می‌کنند تا به آلیاژهای بادوام‌تر و کاربردی‌تری برسند. این کار نه‌تنها استحکام طلا را افزایش می‌دهد، بلکه طبق توضیح Jewelry Wise به‌عنوان یکی از معتبرترین برندهای این حوزه، روی رنگ نهایی، مقاومت و حتی آلرژی‌زا بودن طلا نیز تاثیرگذار است.
| فلز افزودنی | اثر روی طلا | رایج در تولید |
|---|---|---|
| مس (Cu) | افزایش سختی، متمایل شدن رنگ به قرمز | طلای زرد و طلای رزگلد |
| نقره (Ag) | کاهش قیمت، حفظ رنگ زرد طبیعی | طلای زرد روشن |
| نیکل (Ni) | سفید کردن طلا، افزایش سختی | طلای سفید |
| پالادیوم (Pd) | سفید کردن طلا بدون حساسیت | طلای سفید مرغوب |
| پلاتین (Pt) | افزایش وزن و استحکام بدون حساسیت | آلیاژهای خاص و لوکس |
| روی (Zn) | بهبود کارپذیری آلیاژ | ترکیب‌های صنعتی |
| کبالت (Co) | ایجاد سختی بالا و درخشش | در طلای سفید صنعتی |
| تیتانیوم (Ti) | ایجاد سبکی و مقاومت بالا | کاربردهای تخصصی و زیورآلات خاص |
قوانین خرید و فروش طلا با عیارهای مختلف در ایران
بر اساس قوانین سازمان ملی استاندارد ایران و اتحادیه طلا و جواهر، حداقل عیار قانونی برای تولید و فروش رسمی مصنوعات طلا در ایران، ۱۸ عیار (با کد ۷۵۰) است. طبق ضوابط اتحادیه صنف فروشندگان و سازندگان طلا، جواهر، نقره و سکه تهران، عرضه طلاهای زیر ۱۸ عیار ممنوع بوده و چنین کالاهایی از نظر قانونی، فاقد وجاهت خرید و فروش هستند. همچنین، تمامی مصنوعات طلا باید دارای کد ری‌گیری و نام آزمایشگاه به‌صورت حک‌شده باشند.
| عیار | کاربرد اصلی در ایران | میزان رواج |
|---|---|---|
| ۲۴ عیار | سرمایه‌گذاری (شمش) | برای سرمایه‌گذاری رایج است |
| ۲۲ عیار | سکه‌های بانکی (بهار آزادی) | برای سکه بسیار رایج، برای زیورآلات نادر است |
| ۱۸ عیار | عموم زیورآلات و مصنوعات طلا | استاندارد اصلی و رایج‌ترین عیار در بازار |
نکته: فروش طلای بدون فاکتور، در ایران غیرقانونی است. فاکتور باید دارای اطلاعات دقیق ازجمله وزن، عیار، نام فروشنده و شماره جواز کسب، مبلغ اجرت ساخت و مالیات باشد.
چگونه عیار طلا را تشخیص دهیم؟
همان‌طور که در راهنمای منتشرشده توسط The Assay Office (سازمان رسمی تعیین عیار در بریتانیا) آمده، تشخیص دقیق عیار طلا به ابزارهای تخصصی و بررسی علائم حک‌شده نیاز دارد. اما آگاهی از روش‌های معمول و خرید از طلافروشان معتبر، می‌تواند از تقلب و زیان در خرید طلا جلوگیری کند.
| روش تشخیص | میزان دقت | توضیحات |
|---|---|---|
| دستگاه XRF | بسیار بالا | بدون آسیب به طلا، گران و تخصصی |
| سنگ محک و اسید نیتریک | متوسط تا بالا | نیاز به تجربه، امکان خطا در طلاهای آبکاری شده |
| ری‌گیری (انگ زدن) | دقیق و رسمی | عیار طلا و نام آزمایشگاه روی قطعه حک می‌شود |
نکته: کد ری‌گیری که معمولا به‌صورت یک عدد سه‌رقمی مانند ۷۵۰ یا ۸۷۵ روی طلا حک می‌شود، نشان‌دهنده عیار بر حسب هزارم است.
کدام عیار طلا بهتر است؟
ممکن است در انتخاب میان طلا ۲۴ عیار یا طلای ۱۸ عیار، تردید داشته باشید. در پاسخ این سوال که کدام عیار طلا بهتر است، باید پاسخ داد این امر کاملا به هدف شما بستگی دارد. اگر طلا را برای سرمایه‌گذاری یا ذخیره ارزش می‌خواهید، طلای ۲۲ یا ۲۴ عیار (به‌صورت شمش یا سکه) گزینه بهتری است، چراکه خالص‌تر است و اجرت ساخت ندارد. اما اگر هدفتان استفاده روزمره یا خرید زیورآلات است، طلای ۱۸ عیار انتخاب هوشمندانه‌تری خواهد بود. زیرا هم از نظر دوام مناسب است، هم طراحی‌های متنوع‌تری دارد و هم رایج‌ترین عیار طلا در بازار ایران محسوب می‌شود.
کلام آخر
عیار طلا نشان‌دهنده درصد خلوص طلا در یک آلیاژ است و نقش مهمی در تعیین ارزش، کاربرد و حتی قانونی بودن یک قطعه دارد. شناخت انواع عیار، تفاوت آن‌ها و دلایل ترکیب طلا با فلزات دیگر به شما کمک می‌کند انتخاب دقیق‌تری داشته باشید. فرقی نمی‌کند طلا را برای سرمایه‌گذاری بخرید یا برای زیبایی، آنچه مهم است آگاهی از عیار، بررسی کد ری‌گیری، فاکتور معتبر و خرید از طلافروشان معتبر و مجاز است.
سوالات متداول در مورد عیار طلا
آیا عیار بالا همیشه بهتر است؟
لزوما خیر. به عنوان مثال، طلای ۱۸ عیار به‌دلیل استحکام و مقاومت بالاتری که به واسطه آلیاژهای ترکیب‌شده به دست می‌آورد، گزینه به‌مراتب بهتری از طلای ۲۴ عیار برای استفاده در زیورآلات محسوب می‌شود.
چه زمانی طلای ۲۴ عیار بخریم و چه زمانی طلای ۱۸ عیار؟
اگر هدف شما سرمایه‌گذاری یا ذخیره‌سازی بلندمدت است، طلای ۲۴ عیار بهتر است، اما اگر دنبال زیورآلات برای استفاده روزمره هستید، طلای ۱۸ عیار پیشنهاد می‌شود. چون هم مقاوم‌تر است و هم طراحی‌های متنوع‌تری دارد.
آیا طلای خالص ۲۴ عیار در بازار به صورت زیورآلات موجود است؟
خیر. به‌صورت عمومی، زیورآلات با طلای ۲۴ عیار وجود ندارند چون این نوع طلا بسیار نرم و آسیب‌پذیر است و برای استفاده روزمره مناسب نیست.
بالاترین عیار طلا چند است؟
بالاترین عیار طلا در سیستم رایج جهانی، ۲۴ عیار است که معادل ۹۹.۹ خلوص (یا ۹۹۹ در واحد هزارم) محسوب می‌شود. این طلا کاملا خالص است و معمولا در قالب شمش عرضه می‌شود.
عیار طلا در ایران چقدر است و آیا با سایر کشورها فرق دارد؟
در ایران، عیار رایج برای زیورآلات ۱۸ عیار (۷۵۰) است و سکه‌های رسمی مانند سکه تمام‌بهار آزادی با عیار ۲۲ (۹۱۶) ضرب می‌شوند. در هند و برخی کشورهای عربی، طلاهای ۲۲ عیار رایج‌تر هستند و در اروپا و آمریکا، استفاده از طلاهای ۱۴ عیار یا حتی ۱۰ و ۹ عیار متداول است.
منبع: