صحتسنجی شده 
چرا میتوانید به مصنوعات طلا به هر شیء ساختهشده از طلای خالص یا آلیاژهای آن گفته میشود که با فرآیند صنعتی یا دستی شکل گرفته و ارزش زینتی یا کاربردی دارد. این اشیاء میتوانند از انگشتر و گردنبند تا شمش و سکه را شامل شوند. طلا، بهعنوان یکی از فلزات گرانبها، در طول تاریخ علاوه بر نقش پولی، به شکل مصنوعات مختلف نیز مورد استفاده بوده است. در ادامه با انواع، عیار و نحوه ساخت مصنوعات طلا آشنا میشوید.
مصنوعات طلا دقیقا چیست؟
در سادهترین تعریف، به هر شیء، کالا یا قطعهای گفته میشود که از طریق فرآیندهای صنعتی یا دستی روی طلای خالص یا آلیاژهای طلا انجام شده و شکل نهایی کاربردی یا زینتی به خود گرفته است. این محصولات که در کارگاههای طلاسازی یا جواهرسازی، تحت فرآیندهای پیچیده طراحی و ساخت قرار گرفتهاند، از نظر ماهیت، ارزش و کاربرد، با شکل خام فلز طلا متفاوت هستند.
با توجه به اینکه در فرآیند تولید مصنوعات، پروسههای پیچیدهای روی آنها پیادهسازی میشود، دارای یک ارزش افزوده هستند که شامل هزینه طراحی، نیروی کار متخصص و ساخت میشود و در اصطلاح بازار به آن اجرت طلا میگویند. به عبارت دیگر، مصنوعات طلا، طلای فرآوریشده بهشمار میروند که با هدف مشخص (چه زینتی و چه تخصصی) تولید شدهاند.
همچنین بخوانید: چگونه طلا را از بدل تشخیص دهیم؟
چه انواعی از مصنوعات طلا وجود دارد؟
مصنوعات طلایی بر اساس کاربرد، خلوص و نحوه ساخت به دستههای مختلفی تقسیم میشوند.
۱. زیرورآلات و جواهرات
زیورآلات و جواهرات، آشناترین و پرطرفدارترین گروه طلا هستند که عمدتا با عیار ۷۵۰ (۱۸ عیار) تولید میشوند. این نوع طلا برای افزایش مقاومت و سختی، با برخی از فلزات گرانبها ازجمله مس، نقره و پالادیوم ترکیب میشود تا دوام و ماندگاری بالاتری پیدا کند. انواع زیورآلات و جواهرات عبارتند از:
- طلاهای زینتی: شامل قطعاتی مانند زنجیرهای ساده، النگو و انگشترهای بدون نگین که ارزش آنها صرفا بر پایه وزن طلا و اجرت ساخت است.
- جواهرات: مصنوعاتی که با سنگهای قیمتی مانند الماس، زمرد و یاقوت ترکیب شدهاند. در این نوع مصنوع، ارزش نهایی علاوهبر طلا، شامل بهای سنگ و مخراجکاری نیز میشود.
- سرویس و نیمست: مجموعههای هماهنگ با طراحیهای مشابه از زیورآلات (گردنبند، گوشواره، دستبند و انگشتر) که برای مجالس و مناسبتهای خاص طراحی شدهاند.
۲. مسکوکات طلا
مسکوکات، بهعنوان یکی از پرتکرارترین اصطلاحات بازار طلا، شامل انواع سکههای طلا با وزن و عیار استاندارد است که عمدتا کاربرد سرمایهگذاری دارند. رایجترین مسکوکات طلا در ایران شامل سکه بهار آزادی، سکه امامی و سکههای گرمی هستند.
۳. مصنوعات دکوراتیو و ظروف تزیئینی
مصنوعات دکوراتیو، از گذشتههای دور برای نمایش ثروت و جایگاه اجتماعی بهکار میرفتهاند و بیشتر جنبه تزئینی دارند. این محصولات شامل انواع ظروف دکوری، مجسمهها و اشیای هنری هستند که عیارشان بسته به کاربرد و کشور تولیدکننده متفاوت است.
۴. مصنوعات تخصصی و صنعتی
طلا بهدلیل خواص شیمیایی و الکتریکی منحصربهفرد، در صنایع حساس کاربرد دارد و به اشکال خاصی تبدیل میشود:
- لوازم دندانپزشکی: برای ساخت روکش، پلها و فیلینگهای دندانی از آلیاژهای طلا (معمولا با خلوص بالا) بهدلیل زیستسازگاری (Biocompatibility) و مقاومت در برابر خوردگی استفاده میشود.
- قطعات الکترونیک: طلا بهدلیل رسانایی بالا، در اتصالات و مدارهای برخی تجهیزات حساس الکترونیکی مانند گوشیهای هوشمند و کامپیوترها، بهکار میرود.
۵. طلای ساختهنشده
طلاهای ساختهنشده، شامل شمشهای استاندارد و طلای آب شده هستند که عیار مشخصی دارند و عمدتا بهعنوان ذخیره ارزش و ابزار سرمایهگذاری استفاده میشوند. اگر قصد سرمایهگذاری در این نوع طلا را دارید، میتوانید برای مشاهده قیمتها یا خرید و فروش طلای آب شده آنلاین، به پلتفرمهای تخصصی مراجعه کنید.
عیار طلا در مصنوعات چه مفهومی دارد؟
عیار طلا، معیار استاندارد سنجش خلوص یک مصنوع بهشمار میرود. از آنجایی که طلای خالص (۲۴ عیار) بسیار نرم است و برای ساخت زیورآلات ظریف یا قطعات صنعتی بادوام مناسب نیست، طلاسازان ناگزیر به ترکیب آن با سایر فلزات هستند که به آن آلیاژ گفته میشود.
عیار بهطور مستقیم بر برخی از خواص شیمیایی و فیزیکی طلا تاثیر میگذارد:
- رنگ: میزان و نوع فلزات ترکیبی، رنگ نهایی طلا را مشخص میکند. مثلا با افزودن مس بیشتر، طلای رزگلد ایجاد میشود، در حالی که نیکل و پالادیوم به ساخت طلای سفید کمک میکنند.
- سختی و دوام: هرچه عیار پایینتر باشد، مصنوع بهدلیل وجود فلزات سختتر در آلیاژ، مقاومتر خواهد بود که در زیورآلات، اهمیت بالایی دارد.
- قابلیت ساخت: طلای ۲۴ عیار بهدلیل نرمی زیاد، قابلیت چکشخواری فوقالعادهای دارد اما برای طرحهای ظریف مناسب نیست، در حالی که طلای ۱۸ عیار تعادل مناسبی بین خلوص و سختی فراهم میکند.
| عیار طلا | درصد خلوص | توضیحات |
|---|---|---|
| ۲۴ | ۹۹.۹ درصد | بسیار نرم، زرد کاملا روشن، مورد استفاده در شمشهای استاندارد |
| ۲۲ | ۹۱.۶ درصد | نرم، زرد، مورد استفاده در سکههای داخل ایران |
| ۲۱ | ۸۷.۵ درصد | نرم، زرد مایل به قرمز، مورد استفاده در جواهرات سنتی کشورهای عربی |
| ۱۸ | ۷۵ درصد | مقاوم، زرد مات، مورد استفاده در جواهرات داخل ایران |
| ۱۴ | ۵۸.۳ درصد | مقاومت بالا، زرد مایل به سفید، مورد استفاده در زیورآلات اقتصادی |
| ۱۰ | ۴۱.۷ درصد | کاملا مقاوم، زرد کمرنگ، مورد استفاده در آمریکای شمالی |
| ۹ | ۳۷.۵ درصد | بسیار مقاوم، زرد مایل به خاکستری، مورد استفاده در اروپا |
مقاله مرتبط: چگالی طلا چقدر است؟
کدهای شناسایی مصنوعات طلا
کد شناسایی، که در بازار به آن انگ طلا گفته میشود، مجموعهای از اعداد و حروف حکشده روی مصنوعات است. این کد تضمین میکند که خلوص و اصالت طلای بهکاررفته در قطعه، مطابق با استانداردهای ملی و بینالمللی است.
در ایران، کد حکشده روی مصنوعات طلا معمولا از سه جزء اصلی تشکیل شده که توسط اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر تعریف میشود:
- کد عیار: عدد سه رقمی (مثلا ۹۹۹ یا ۷۵۰) که خلوص طلا را نشان میدهد.
- کد تولیدکننده: یک حرف الفبا (نشاندهنده شهر یا استان محل ساخت) و یک عدد (نشاندهنده کد کارگاه سازنده) که مسئولیت تولید مصنوع را مشخص میکند.
- نشان استاندارد: در برخی موارد، نشان سازمان ملی استاندارد ایران نیز ممکن است روی مصنوعات حک شود.
استانداردسازی مصنوعات طلا تنها محدود به مرزهای داخلی نیست. نهادهای بینالمللی مانند شورای جهانی طلا نیز بر اهمیت یکپارچگی در استانداردهای خلوص تاکید دارند. این استانداردها بهمنظور تسهیل تجارت بینالمللی و حمایت از حقوق مصرفکنندگان تعریف شدهاند.
ما بارها در گالری شاهد بودیم که مردم چقدر به کد ۷۵۰ حکشده روی مصنوعات بیتوجه هستند، در حالی که این کد عملا شناسنامه اصالت محصول است. یک بار یکی از همکاران قطعهای آورد که فقط کد سازنده روی آن حک شده بود و خبری از عیار نبود. در نگاه اول مشکلی وجود نداشت، اما وقتی قطعه را محک زدیم، خلوص آن پایینتر از ۱۸ عیار بود. همین تجربه نشان داد که هیچگاه نباید به حرف فروشنده اکتفا کرد؛ اگر قطعهای خریداری میکنید، حتما از وجود کد عیار در کنار کد سازنده و قید شدن آن در فاکتور مطمئن شوید.
مصنوعات طلا چگونه ساخته میشوند؟
فرآیند تبدیل شمش یا طلای آب شده به یک مصنوع زینتی، یک زنجیره پیچیده و دقیق است که از چند مرحله کلی تشکیل میشود:
- ذوب و آلیاژسازی: طلای خام یا آب شده با استفاده از کورههای مخصوص ذوب میشود. در این مرحله، فلزات مکمل مانند مس، نقره، یا روی به طلای خالص مذاب اضافه میشوند تا عیار نهایی مورد نظر و رنگ دلخواه حاصل شود. ترکیب دقیق این فلزات، سختی و دوام مصنوع را تعیین میکند.
- شکلدهی و ریختهگری: در طراحیهای پیچیده، ابتدا یک مدل سهبعدی از مصنوع با استفاده از موم یا تکنیکهای پرینت سهبعدی ساخته میشود. پس از ذوب موم، طلای مذاب به داخل فضای خالی ریخته شده و طلا شکل قالب را به خودش میگیرد.
- مونتاژ و جوشکاری: بسیاری از مصنوعات، از چندین قطعه مجزا تشکیل میشوند که در این مرحله باید به هم متصل شوند. برای این کار، قطعات با استفاده از آلیاژهای جوش طلا بهدقت به یکدیگر متصل میشوند.
- مخراجکاری: در این مرحله ارزش هنری و زیباییشناختی قطعه تکمیل میشود. اگر مصنوع دارای سنگهای قیمتی باشد، این سنگها توسط متخصصان مخراجکار نصب و ناهمواریها و لبههای تیز ناشی از ریختهگری برطرف میشود. سطح طلا با استفاده از مواد و چرخهای پولیش جلا داده میشود تا به درخشش نهایی و آینهای برسد.
- پرداخت نهایی: در آخرین مرحله، کد عیار و کد سازنده روی قطعه حک میشود تا اصالت آن تضمین شود.
هنگام خرید مصنوعات طلا به چه نکاتی باید توجه کرد؟
خرید مصنوعات طلا، چه به قصد استفاده و چه بهعنوان ذخیره ارزش، نیازمند دقت به جزئیات است تا از اصالت کالا و منصفانه بودن قیمت اطمینان حاصل شود.
- بررسی کد انگ: اطمینان حاصل کنید که کد استاندارد ۷۵۰ (برای طلای ۱۸ عیار) بهصورت واضح روی قسمتی از قطعه (مانند قفل زنجیر، پشت آویز یا داخل حلقه انگشتر) حک شده باشد.
- درک مفهوم اجرت و تاثیر آن بر قیمت نهایی: اجرت، دستمزد طلاساز برای فرآیند ساخت قطعه است که بر اساس پیچیدگی طرح، نوع کار و برند، بهصورت درصدی یا مبلغ ثابت در هر گرم محاسبه میشود. مصنوعات با طراحی سادهتر، معمولا اجرت پایینتری دارند و هنگام فروش، ارزش آنها کمتر افت میکند.
- دریافت فاکتور رسمی: فاکتور خرید طلا، سند مالکیت و اصالت مصنوع است و باید حاوی اطلاعات کامل و دقیق ازجمله مشخصات فروشنده، مهر فروشگاه، وزن قطعه برحسب گرم و سوت، عیار و شرح دقیق کالا باشد.
کلام آخر
مصنوعات طلا، کالاهای فرآوریشدهای هستند که حاصل آلیاژسازی دقیق طلای خالص با فلزاتی مانند مس و نقرهاند تا به سختی و دوام مناسب برای استفاده روزمره برسند. این مصنوعات، عیارهای متفاوتی دارند که رایجترین آنها در بازار داخلی، ۷۵۰ (۱۸ عیار) است. همچنین، در انواع مختلف شامل زیورآلات و جواهرات، مسکوکات، ظروف دکوری، لوازم دندانپزشکی و الکترونیکی و همینطور طلای آبشده و شمش ساخته میشوند. برای تبدیل شدن به یک خریدار آگاه، ضروری است که هنگام معامله، صرفا به ظاهر اکتفا نکنید و ضمن کسب اطلاعات کافی در مورد مفهوم اجرت و تاثیر آن بر قیمت نهایی، حتما کد انگ را بررسی کرده و فاکتور رسمی دریافت نمایید.
سوالات متداول
قیمت نهایی مصنوعات طلا از ضرب وزن قطعه در قیمت روز یک گرم طلا و افزودن اجرت ساخت، مالیات و سود فروشنده بهدست میآید که همه آنها باید بهصورت شفاف در فاکتور قید شوند.
با توجه به اینکه هنگام فروش مجدد زیورآلات و جواهرات، اجرت ساخت و سود فروشنده از قیمت نهایی کسر میشود، بهترین گزینه برای سرمایهگذاری بلندمدت، طلای آب شده و سکه است.
طلای ۲۴ عیار بهشدت نرم است و در برابر کوچکترین خراش، ساییدگی یا تغییر شکل فیزیکی آسیب میبیند؛ به همین دلیل باید برای افزایش دوام و مقاومت، با فلزات دیگر ترکیب شود.
طلای کم اجرت، مصنوعات دست دوم یا دارای طراحی ساده هستند که هزینه ساخت و اجرت کمتری دارند و برای کسانی که هدفشان سرمایهگذاری است، مناسبترند.
